۷ نکته در انتخاب CPU مناسب که خوب است بدانید

چه بخواهید سیستم فعلی‌تان را ارتقا بدهید و چه بخواهید پی سی جدیدی جمع کنید، CPU اهمیت زیادی دارد. سرعت کلاک بالاتر یا تعداد هسته، تفاوت مهمی در کارایی کلی ایجاد می‌کند، سیستم سریع‌تری ارایه می‌دهد، گیمینگ را روان‌تر می‌کند و اجرای Taskهای حساس مانند ادیت ویدئو و تبدیل کد (Trnascoding) را سریع‌تر می‌کند. علاوه بر این، CPU ای که انتخاب می‌کنید مشخص‌کننده آپشن‌های مادربورد است، به عنوان مثال ممکن است پردازنده‌ای فقط با سوکت سی پی یو خاص و سری چیپست‌های خاصی کار کند.

خرید بهترین پردازنده باید از بین CPU هایی انجام شود که در حال حاضر موجود هستند. اما اگر می‎توانید منتظر بمانید، انتظار برای چیپ‌های نسل جدید، خالی از لطف نیست مثلا اگر سی پی یو مخصوص Gaming لازم دارید، انتظار برای Intel Comet Lake و  AMD Ryzen 3000 که در سال ۲۰۱۹ ارایه ‌می‌شود، ارزشمند باشد. چیپست جدید AMD Ryzen X570 در جولای ۲۰۱۹ عرضه شد و قرار است ۱۶ core Ryzen 9 3950X در سپتامبر ۲۰۱۹ ارایه شود. پس اگر می‌توانید، چند ماه صبر کنید.

مولفه‌های اصلی CPU

آشنایی با مولفه‌های اصلی CPU مقدمه‌ای برای انتخاب سی پی یو مناسب می باشد. پس بیایید به معرفی برخی از آن‌ها شامل Clockspeed و Core و TDP و Thread و Cache و IPC بپردازیم.

۱- Clock Speed یا سرعت کلاک چیست؟

Clockspeed یا سرعت کلاک با واحد گیگاهرتز (GHz) بیان می‌شود و بیانگر سرعتی است که چیپ کار می‌کند و تعداد سیکل‌هایی است که CPU در هر ثانیه انجام می‌دهد. پس هر چه سرعت کلاک بیشتر باشد، سی پی یو سریع‌تر است. اغلب CPU های مدرن می‌توانند سرعت کلاکشان را بر اساس دمای CPU و Task هایی که انجام می‌دهند، بالا و پایین کنند. پس سرعت Base که حداقل است و سرعت Turbo که حداکثر است را در لیست مشخصات، خواهید دید.

۲- هسته یا Core چیست؟

هسته‌ها پردازنده‌هایی در دل پردازنده هستند. CPU های مدرن، بین دو تا ۳۲ هسته دارند ولی اکثر پردازنده ها دارای ۴ تا ۸ هسته هستند. هر هسته قابلیت انجام Task مربوط به خودش را دارد. ۴ هسته، حداقل تعداد هسته است مگر اینکه خودتان هسته بیشتری بخواهید.

۳- Thread چیست؟

Thread تعداد پردازش‌های مستقلی است که هر چیپ در هر لحظه می‌تواند انجام دهد. از نظر تئوری در واقع همان تعداد هسته است اما پردازنده‌هایی که قابلیت Multithreading دارند می‌توانند هر هسته را به دو Thread تقسیم کنند. اینتل به این کار Hyper Threading می‌گوید و AMD آن را SMT یا Simultaneous Multithreading می‌نامد. Thread بیشتر یعنی Multitasking بهتر و کارایی بیشتر؛ که در اپ‌های Heavily Threaded مانند ادیت ویدئو و Transcode و تبدیل کد کردن، کاربرد دارد.

Task هایی که CPU پردازش می‌کند، معمولا پروسه‌ها یا Thread های نرم افزاری است که سیستم عامل زمان‌بندی می‌کند. توجه داشته باشید که ممکن است سیستم عامل، Threadهای زیادی برای اجرا داشته باسد اما CPU فقط می‌تواند تعداد مشخصی از آنها را اجرا کند. اگر این تعداد را X در نظر بگیریم، مقدار X برابر است با تعداد هسته، ضرب در تعداد Thread های سخت افزاری هر هسته. باقی Thread ها باقی می‌مانند تا سیستم عامل آنها را زمان‌بندی کند.

۴- IPC چیست؟

حتی اگر دو تا CPU با سرعت کلاک و تعداد Thread یکسان دارید اما شرکت تولیدی آن دو متفاوت باشد یا یک شرکت با معماری متفاوت آن‌ها را تولید کرده باشد باز هم تعداد IPC در آن‌ها فرق خواهد کرد. IPC اساسا به معماری CPU بستگی دارد پس چیپ‌های نسل‌های جدیدتر بهتر از نسل‌های قبلی هستند. IPC در لیست مشخصات فنی قرار ندارد و معمولا با Benchmark Testing اندازه‌گیری می‌شود پس بهترین راه برای بیشتر دانستن درباره آن، خواندن Review هاست.

IPC یعنی تعداد Task ها و Instruction هایی که در یک سیکل یا کلاک انجام می‌شود، و Clock Speed به تعداد سیکل‌هایی که سی پی یو در هر ثانیه انجام می‌دهد، گفته می‌شود.

مثلا CPU با سرعت کلاک بالاتر می‌تواند سیکل‌های بیشتری در یک ثانیه انجام دهد؛ CPU با IPC بیشتر اما با سرعت کلاک کم‌تر ممکن است همچنان بتواند Task های بیشتری در یک ثانیه را انجام دهد. در نهایت مساله‌ای که CPU را سریع‌تر می‌کند، ترکیبی از هم سرعت کلاک و IPC است و هم تعداد هسته‌ها است.

IPC در CPU بر اساس حجم کاری، متفاوت خواهد بود. البته که تولیدکنندگان CPU معمولا اطلاعات IPC را در قالب مشخصات فنی ارایه نمی‌دهند.

۵- TDP چیست؟

TDP یا Thermal Design Pofile/Power: حداکثر مقدار گرمایی است که چیپ تولید می‌کند و با وات اندازه گرفته می‌شود. مثلا TDP در Intel Core i7-8700K 95 وات است. با دانستن این مقدار، می‌توانید بسنجید که خنک کننده سی پی یو می‌تواند این مقدار گرما را کنترل کند یا آیا منبع تغذیه می‌تواند برق لازم را فراهم کند یا نه. با دانستن TDP می‌توانید خنک کننده و منبع تغذیه مناسب را انتخاب کنید. معمولا TDP بیشتر در کنار کارایی بیشتر قرار دارد. نکته قابل توجه این است که CPU هنگام Overclock، گرمای بیشتری تولید می‌کند.

۶- Cache چیست؟

Cache یا کش آنبورد پردازنده برای افزایش سرعت دسترسی به اطلاعات و Instruction ها بین CPU و RAM استفاده می‌شود. سه نوع حافظه پنهان یا Cache وجود دارد: L1 که سریع‌ترین است اما ظرفیت کمی دارد؛ L2 ظرفیت بیشتری دارد اما سرعت کم‌تری دارد؛ L1 که بیشترین ظرفیت را دارد اما سرعت کمی دارد. اگر اطلاعاتی که CPU لازم دارد در هیچ یک از این سه مورد نباشد، از RAM به دست می‌آید که سرعت بسیار کم‌تر خواهد بود چرا که از نظر فیزیکی در فاصله بیشتری نسبت به کش سی پی یو قرار دارد. لازم نیست خیلی به اندازه کش توجه کنید چون پیدا کردن تشابه کارایی آن در دنیای واقعی سخت است و به جای آن به فاکتورهای مهم‌تر توجه کنید.

Caching بعد از سرعت کلاک، مهم‌ترین تاثیر را روی افزایش سرعت سی پی یو و کارایی برنامه دارد. اگر بین انتخاب دو CPU مردد هستید، CPU ای که L3 Cache بیشتری دارد انتخاب کنید.

نکته اول: CPU را برای انجام چه کاری لازم دارید؟

درست است که هر چقدر که می‌توانید برای خرید CPU هزینه کنید، اما بهتر است مقداری هم برای مولفه‌های دیگر نگه دارید و یا قطعات قدیمی را بفروشید. توصیه می‌شود نوع پردازنده و حداکثر بودجه را بر اساس کاری که قرار است با کامپیوترتان انجام دهید، انتخاب کنید.

1. Basic Task: قیمت بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار.

اگر به دنبال چیپی هستید که از آن فقط برای تماشای ویدئو، جستجو در وب و انجام کارهای پایه مانند Word و دیگر کارهای الکترونیکی، استفاده کنید، چیپ مبتدی با دو یا چهار هسته نیازتان را برطرف می‌کند. اما اگر اغلب به انجام کارهایی بیشتر از این کارهای پایه می‌پردازید، بهتر است یکی دو مدل بالاتر را انتخاب کنید، مثلا:

• خانواده Ryzen 3: AMD Ryzen 3 1300X  یا AMD Ryzen 3 2200
• بالاترین مدل اینتل پنتیوم در این رنج قیمت
• Intel Celeron
• مدل پایین AMD Athlon 200GE

2. Gaming: قیمت بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ دلار.

اگر کارایی لازم برای گیمینگ مورد نیاز شماست، باید حداقل سی پی یو های متوسط Intel Core i5 یا AMD Ryzen 5 را انتخاب کنید. توجه کنید که کارت گرافیک برای گیمینگ مهم‌تر از پردازنده است، در نتیجه با نخریدن چیپ Core i7 یا Ryzen 7 می‌توانید پول بیشتری صرفه‌جویی کنید.

3. کارهای مولتی مدیا یا Overclocking: قیمت بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ دلار.

اگر هسته‌های بیشتر یا سرعت بیشتری برای کارهایی مثل ادیت ویدئو می‌خواهید، یا اگر فقط می‌خواهید سیستمی سریع و قابل برای کارهای پردازشی در آینده داشته باشید، چیپ Core i7 یا Core i9 یا Ryzen 7 مناسب است. اگر قصد استفاده از آورکلاکینگ هم دارید، از چیپ‌های AMD Ryzen با قابلیت Overclocking استفاده کنید.

4. استفاده در ورک استیشن: بالای ۴۰۰ دلار.

اگر با سیستم کنونی باید دقیقه‌ها و ساعت‌ها منتظر رندر شدن انیمیشن‌های سه بعدی و ویدئوی ۴K شوید، یا اگر با دیتابیس‌های بزرگ و ریاضیات پیچیده کار می‌کنید، سی پی یو Intel Core X یا AMD Threadripper مناسب شماست. این پردازنده‌ها هسته‌های فیزیکی زیادی (تا ۳۲ هسته) فراهم می‌کنند که در کارهایی با Multicasting های زیاد مثل گیمینگ به همراه ادیت و استریمینگ، و یا کارهای پردازشیِ زمان‌بر، مفید هستند. کاربران بیزینسی می‌توانند روی پردازنده اینتل زئون که جدیدترین مدل آن Xeon W-3175X است و یا AMD EPYC فکر کنند اما قیمت بالایی دارند و استفاده از آنها آسان نیست (User Friendly نیست).

نکته دوم: AMD یا Intel؟

تا سال ۲۰۱۷، AMD شانس کم‌تری داشت اما با چیپ‌های سری Ryzen Threadripper 2000 توانست خود را در زمینه کارایی به اینتل برساند. حتی در برخی زمینه‌ها پیشی هم گرفته مخصوصا در مورد Security Patch ها که چند سالی است ارایه شده است.

اینتل همچنان از AMD در زمینه IPC یا Instructions Per Cycle/Clock جلوتر است و این باعث می‌شود چیپ‌های اینتل در Taskهای Lightly Threaded مانند بازی‌ها، جستجو در وب (Web Surfing) و برخی نرم افزارهای Adobe، چیپ‌های بهتری باشند. اما با نگاه دقیق‌تر به جدیدترین پردازنده‌های AMD Ryzen 3000 می‌فهمیم که هسته‌ها و Thread های بیشتری ارایه می‌شود که از CPUهای AMD در کارهایی چون ادیت حرفه‌ای ویدئو و انیمیشن، سی پی یو های بهتری می‌سازد.

مواظب باشید AMD و Intel را به جای هم انتخاب نکنید.

اینتل در زمینه Browsing و گیمینگ، و AMD در زمینه کارهایی مثل ادیت ویدئو، سریع‌تر است.

آشنایی با نسل پردازنده در اینتل و AMD

تقریبا هر سال، Intel و AMD، پردازنده‌های خود را با معماری جدید ارتقا می‌دهند. نسل کنونی اینتل، ۹th Gen Core Series است مثل Intel Core i7-9700K یا Intel Core i9-9900.

Ryzen 2000 یا aka Ryzen 2 جدیدترین چیپ‌های AMD است مثل AMD Ryzen 5 2600X و AMD Ryzen 7 2700X.

با نگاهی به شماره مدل می‌توانید نسل CPU که اولین رقم از چهار رقم است، ببینید. مثلا رقم ۸ در Core i7-8400 یعنی از نسل هشت است و رقم ۲ در Ryzen 7 2700X یعنی از نسل دو.

هر دو برند اینتل و AMD، در تلاشند تا بهترین پردازنده‎ها را ارایه دهند و شما می‌توانید جدیدترین و بهترین پردازنده‌های سری Intel X که همچنان نسل هفت است را تهیه کنید و یا چیپ‌های نسل دوم AMD Threadropper که طی چند ماه آینده وارد بازار می‌شود، بخرید.

اگر خرید نسل‌های قبلی پردازنده به شما پیشنهاد شد، قبول نکنید مگر اینکه مادربورد شما از چیپ جدید پشتیبانی نکند. به این نکته توجه کنید که با خرید نسل‌های قدیمی پردازنده، هزینه شما خیلی هم کم نمی‌شود. مثلا تفاوت دو پردازنده ۸th-Gen Core i7-8700K و ۹th Gen Core i7-9700K، فقط ۱۵ دلار است.

چگونگی خواندن اعداد و نام CPU

اعداد و حروفی که برندها برای بیان مدل‌های محصولات خود استفاده می‌کنند، ممکن است کمی گیج‌کننده باشد. هم اینتل هم AMD، چیپ‌های خود را به سه دسته “خوب، بهتر و بهترین” تقسیم می‌کنند یعنی به ترتیب: Core i3/Ryzen 3 و Core i5/Ryzen 5 و Core i7/Ryzen 7.

Core i9-9900K و Core i9-9980X در صدر محصولات اینتل قرار دارد با قیمتی حدود ۲۰۰۰ دلار اما این مدل‌ها برای اکثر کاربران ضرورتی ندارند و معمولا خارج از رنج قیمتی مدنظر آنهاست. اینتل برای کاربرانی که بودجه زیادی در نظر ندارند، چیپ‌های Celeron و Pentium را ارایه داده که البته پنتیوم کمی سریع‌تراست و AMD هم خانواده Athlon را پیشنهاد می‌دهد.

Threadripper جزو محصولات رده بالای AMD است و اینتل هم سری Core X به همراه CoreX/9i و Xeon W که در بالا به هر دو اشاره شد، ارایه داده است.

بریم به سراغ اعدادی که بعد از ۳ و ۵ و ۷ می‌آید. رقم اول مربوط به نسل محصول است. بقیه ارقام، بیانگر مدل‌های مختلف است که هر چه بالاتر باشند بهتر است یعنی هسته‌های بیشتر و/یا کلاک‌های بالاتر خواهید داشت.

حرف K در انتهای مدل‌های اینتل به معنی Unlock بودن برای آورکلاکینگ است و تنها تعدادی از چیپ‌های اینتل، K دارند اما در عوض تقریبا همه پردازنده‌های AMD Ryzen برای آورکلاکینگ، Unlock هستند و نیازی به K ندارند.

حرف X در پایان مدل‌های AMD بیانگر سرعت کلاک بالاتر است.

نکته سوم: آیا به Overclocking نیاز دارید؟

 Overclocking چیست؟

آورکلاکینگ، کلاک پیش‌فرض هسته سی پی سو را تغییر می‌دهد و باعث افزایش سرعت آن می‌شود. فوق‌العاده است نه! اما اگر ندانید که دارید چه می‌کنید، ممکن است خطای مهمی انجام دهید و CPU شما در عرض چند ثانیه نابود می‌شود.

البته نمی‌توان انتظار داشت که Vcore (ولتاژ هسته) به ۱۱ می‌رسد اما تا وقتی آن را به ولتاژ بالا و سرعت بیشتر مجبور می‌کنید، چطور می‌توان امنیت کامل را انتظار داشت. البته امروزه در سی پی یو ها سیستم‌های حفاظتی لازم مانند Thermal shutdown Limit وجود دارد.

اگر به آورکلاکینگ علاقه‌مندید، مطمئن شوید که CPU ای که می‌خرید، Unlock باشد چون فقط در این صورت است که می‌توانید این پردازنده را آورکلاک کنید. Unlocking باعث گرم‌تر شدن CPU می‌شود پس یعنی باید راهکار کولینگ بهتری داشته باشید.

اغلب پردازنده‌ها چیزی به نام Stock Cheaper Cooler دارند اما بعضی‌ها که فاقد آن هستند باید Aftermarket Cooler برایشان بخرید. فن‌های اضافی به خنک کردن CPU کمک کرده و از بروز Overheating جلوگیری می‌کنند.

آورکلاکینگ، زمان‌بر است و اغلب به Aftermarket Cooler نیاز دارد. بیشتر اوقات هم بین ۲۰ تا ۶۰ دلار باید بیشتر هزینه کنید و چیپ مدل بالایی را برای داشتن کارایی بهتر خریداری نمایید.

آیا به Overclocking نیاز دارید؟

Overclocking به معنی کنار گذاشتن محدودیت سی پی یو در سرعت کلاک است که البته کاربران کمی لازم است با آن کار کنند. برای این که سی پی یو شما به سرعت کلاک بالاتر از آنچه به صورت پیش‌فرض برای آن در نظر گرفته شده برسد، هزینه بیشتر، سیستم کولینگ بهتر و مادربورد سازگار با آورکلاکینگ لازم دارید.

پردازنده‌های AMD رکورد دنیا را در زمینه Overclocking شکسته و نگه داشته است. تقریبا تمام چیپ‌هایی که AMD ارایه داده، قابلِ آورکلاک شدن هستند اما اگر چیپ اینتل می‌خواهید مجبورید هزینه بیشتری برای یکی از پردازنده‌های سری K بپردازید. اگر قرار است چنین هزینه‌ای که بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار است بپردازید بهتر است سی پی یو هایی با سرعت کلاک بالاتر بخرید.

اگر به دنبال کارایی هستید یا وقتی نوبت به تست محدودیت‌ها می‌رسد یا می‌خواهید کارهای خیلی سخت را انجام دهید، یا با بودجه کم به دنبال قدرت بیشتری هستید، Overclocking راهکاری بسیار عالی است.

توجه کنید که حتی اگر تجهیزات کاملی ندارید همچنان می‌توانید چیپی که آورکلاک ندارد بخرید یا حتی بدتر از آن، اگر نمی‌دانید که آورکلاکینگ دقیقا چطور کار می‌کند، ممکن است به CPU آسیب بزنید یا با ولتاژ بالایی که به آن اعمال می‌شود، عمر آن را کوتاه کنید.

Overclocking برای همه مناسب نیست.

نکته چهارم: به کدام یک بیشتر نیاز دارید: Core، Thread، Clock Speed

پاسخ به این سوال واقعا بستگی به کارهای پردازشی دارد که معمولا انجام می‌دهید.

Clock Speed بیشتر به چه معنی است؟

1. کلاک بیشتر به معنی پاسخ‌دهی سریع‌تر و زمان لود کم‌تر است و RAM و استوریج در این مورد نقش مهمی دارند.
2. کلاک بیشتر به معنی انجام سریع‌تر کارهای Single-Threaded مانند ادیت صدا و دیگر اپلیکیشن‌های خاص است. بسیاری بازی‌های محبوب هم Lightly Threaded است.
3. سرعت کلاک بیشتر به معنی کارایی بیشتر در Task های ساده و معمولی مانند گیمینگ است.

اما بسیاری برنامه‌های مدرن از مزایای تعداد زیاد هسته و Thread استفاده می‌کنند. اگر Multitasking به تعداد زیاد یا ادیت ویدئوهایی با رزولوشن بالا انجام می‌دهید، یا کارهای پیچیده دیگر که زمان‌بر و CPU- Heavy هستند انجام می‌دهید، تعداد هسته و Core برای شما در اولویت است. پس تعداد هسته بیشتر، در زمینه انجام سریع‌تر حجم‌های کاری که زمان زیادی می‌برند، مفید است.

اما برای اکثریت قریب به اتفاق گیمرها و کاربران کامپیوترهای همه منظوره، داشتن ۴ تا ۸ هسته و Clock Speed بین ۳ تا ۴ گیگاهرتز، خوب و مناسب است.

سرعت کلاک از تعداد هسته مهم‌تر است.

نکته پنجم: چه سوکتی و چه پردازنده‌ای؟

CPU های مختلف، انواع متفاوتی سوکت لازم دارند. اگر از قبل ماردبوردی دارید و قصد جایگزینی آن را ندارید، باید CPU ای بگیرید که با سوکت مادربوردتان سازگار باشد. به همین ترتیب، باید مادربوردی که می‌خرید با پردازنده جدید شما سازگار باشد.

جدیدترین نسل را بخرید. با خرید چیپ قدیمی‌تر و نسل قبلی، پول زیادی ذخیره نمی‌کنید، و گزینه‌های ارتقا هم محدود می‌شوند.

AMD در نسل‌های موجود Ryzen و Athlon (به جز Threadripper) با تک سوکت AM4 سازگار است و تا سال ۲۰۲۰ از آن پشتیبانی می‌کند. یعنی برای اینکه بتوانید چیپ رایزن نسل اول را روی مادربورد رایزن نسل دوم قرار دهید و یا برعکس، باید BIOS را آپدیت کنید.

اینتل برعکس AMD در سال‌های اخیر تمایلی برای سازگاری چیپ‌های جدیدش با مادربوردهای قدیمی‌تر ندارد حتی اگر سوکت در اصل همان باشد. مثلا سوکت Intel LGA 1150 و Intel LGA 1151 در یک پین با هم تفاوت دارند. ورژن ۱۵۵۱ فقط برای چیپ‌های نسل هشتم Core طراحی شده است. این چیپ‌ها از نظر فیزیکی همانی است که برای پردازنده‌های نسل ششم و هفتم Core ساخته شده بود. مادربوردهای قدمی‌تر با سوکت ۱۱۵۱ نمی‌توانند با CPU های جدیدتر سوکت ۱۱۵۱ کار کنند. دلیل اینتل این است که چیپ‌های جدیدتر که هسته‌های بیشتری دارند، به برق متفاوتی نیاز دارند.

این موضوع هم از نظر ارتقا در آینده مشکل‌ساز است هم به این معنی است که برای خرید CPU جدید باید مادربورد گران‌تری هم که از همان نسل چیپ پشتیبانی می‌کند بخرید حتی اگر بورد نسل قبلی که قیمت بهتری هم دارد بتواند تمام خواسته‌های شما را فراهم کند.

در ادامه لیستی از سوکت‌های موجود و چیپست‌های مربوطه را می‌بینید.

نکته ششم: سیستم و بودجه باید هماهنگ باشند

CPU قدرتمند را با ذخیره ساز ضعیف، RAM نامناسب و گرافیک پایین، جمع نکنید. بودجه‌ای که برای خرید CPU و دیگر مولفه‌ها مثل SSD، RAM، GPU و PSU دارید را مشخص کنید. پردازنده مهم است اما حداکثر سرعت چیپ با گرافیک ضعیف (مگر اینکه گیمر نباشید) یا با هارد درایو مکانیکی و کند، جور در نمی‌آید.

نکته هفتم: خواندن مشخصات فنی

خواندن مشخصات فنی مانند سرعت کلاک و تعداد Thread مفید است چرا که بهترین راه سنجش کارایی پردازنده استفاده از Review ها و مقالات است؛ مقاله‌ای مانند همین مقاله که خواندید …

منبع:  falnic.com